Gotycką wieżę mieszkalną w Siedlęcinie oraz późnoromańskie kościoły św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie i św. Piotra i Pawła w Lubiechowej łączy, być może, ręka średniowiecznego mistrza, autora zdobiących ich wnętrza polichromii. Jednak Siedlęcin zajmuje miejsce szczególne. O ile, przypatrując się malowidłom w obu wymienionych kościołach, znajdziemy tematy często podejmowane przez średniowiecznych malarzy, o tyle historia romansu Lancelota i Ginewry, przedstawiona na ścianach siedlęcińskiej komnaty, stanowi unikat w sztuce europejskiej. Innymi słowy, polichromia w Siedlęcinie jest jedynym znanym malowidłem ściennym ilustrującym dzieje Lancelota i Ginewry.
Przyjrzyjmy się zatem wszystkim trzem wymienionym obiektom a w szczególności zdobiących ich wnętrza polichromiom.
Wieża mieszkalna w Siedlęcinie
Wieża, zdobiące ją bezcenne malowidła oraz postać fundatora, księcia Henryka Jaworskiego, były przedmiotem rozważań między innymi Jacka Witkowskiego w pracy Szlachetna w wielce żałosna opowieść o Panu Lancelocie z Jeziora, jak również w artykułach Katarzyny Ogrodnik Fujcik: Szlachetna a wielce żałosna opowieść o Panu Lancelocie z Jeziora, czyli z wizytą u Henryka I Jaworskiego w Siedlęcinie…, Henryk I Jaworski i Sir Lancelot z Jeziora; rycerze króla Artura w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku, Henryk I Jaworski: Nie wszystek umrę…
Lancelot z Jeziora był najprzystojniejszym i najwaleczniejszym spośród rycerzy Okrągłego Stołu. Wiernie służył swemu panu, królowi Arturowi, ale.. przez długie lata kwitł romans między Lancelotem a Ginewrą, żoną Artura. Problem relacji między Arturem i Lancelotem oraz wierności w miłości, także tej cudzołożnej, poświęciłam wpis Słów kilka o XIV-wiecznej wieży mieszkalnej w Siedlęcinie. W tym też artykule starałam się spojrzeć na kwestię wierności i cierpienia, nieodłącznych wartości i doznań opiewanych w średniowiecznej literaturze rycerskiej, będących także udziałem Lancelota, z perspektywy twórczości księcia, Henryka IV Probusa.
Wieża w Siedlęcinie powstała w XIV w. Dokładniejsza datacja zabytku budzi jednak w dalszym ciągu wątpliwości. Budowla została wzniesiona i przyozdobiona malowidłami najprawdopodobniej staraniem księcia Henryka Jaworskiego. Osoba mistrza, który wykonał dzieło, pozostaje dla nas tajemnicą.
- Wieża w Siedlęcinie
- Wieża w Siedlęcinie
- Wnętrze wieży w Siedlęcinie
- Wieża w Siedlęcinie, herb rodziny von Redern
- Wieża w Siedlęcinie, herb rodziny von Zedlitz
- Wnętrze wieży w Siedlęcinie
- Płyta nagrobna Henryka I Jaworskiego i jego żony Agnieszki
- Ratusz w Lwówku Śląskim
- Ratusz w Lwówku Śląskim
Malowidła, które pokrywają jedno z wnętrz wieży siedlęcińskiej odkrył w XIX w. Wilhelm Klose. Znajdują się one w reprezentacyjnej sali na drugim pietrze budowli. Przez długie lata malowidła były przez badaczy błędnie interpretowane. W postaci św. Krzysztofa, umieszczonej pośrodku kompozycji, dopatrywano się Matki Bożej z Dzieciątkiem. Sceny zawarte w górnym pasie malowideł, przedstawiające wątek Lancelota i Ginewry, interpretowano jako ilustrację dziejów fundacji klasztoru cystersów w Krzeszowie. Najniższy pas malowideł, wedle najnowszych badań, poświęcony jest rycerskim przygodom Lancelota.
- Wieża w Siedlęcinie, rycerz z panną, rycerz z mężatką
- Wieża w Siedlęcinie, polichromie
- Wieża w Siedlęcinie, Lancelot i Lionel
- Wieża w Siedlęcinie, rycerskie przygody Lancelota
- Wieża w Siedlęcinie, polichromie
- Wieża w Siedlęcinie, polichromie
- Wieża w Siedlęcinie, dwór królowej Ginewry
- Wieża w Siedlęcinie, uprowadzenie Ginewry przez Meliagrans
- Wieża w Siedlęcinie, Lancelot z Ginewrą
Kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej
Świątynia została wzniesiona w XIII w. w stylu późnoromańskim. Zdobiące jej wnętrza cenne malowidła pochodzą z XIV i XV w.
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, strop
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, chrzcielnica z 1549 r.
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, chrzcielnica z 1549 r.
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, płyty nagrobne rodziny von Zedlitz
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, płyty nagrobne rodziny von Zedlitz
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, płyty nagrobne rodziny von Zedlitz
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, płyty nagrobne rodziny von Zedlitz
- Lubiechowa, płyty nagrobne
- Lubiechowa, płyty nagrobne
- Lubiechowa, płyty nagrobne
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
- kościół św. Piotra i Pawła w Lubiechowej, polichromie
Najstarsze i najpiękniejsze z nich pokrywają północną ścianę prezbiterium. W zachodnim przęśle, u samej góry widzimy zabawnego obżartucha, wiozącego swój brzuch na taczkach. Niżej biegną trzy poziome pasy malowideł, przedstawiające kolejno Pokłon Trzech Króli, św. Jerzego walczącego ze smokiem oraz Apostołów, św. Mikołaja i św. Jadwigę śląską. Szczególne wrażenie robi św. Jerzy, przedstawiony jako urodziwy rycerz na koniu, godzący kopią w paszczę smoka.
- Św. Jerzy zabijający smoka, u dołu Apostołowie, św. Mikołaj i św. Jadwiga śląska, Lubiechowa
- Pokłon Trzech Króli, św. Jerzy zabijający smoka, Lubiechowa
- Lubiechowa, polichromie północnej ściany prezbiterium
W przęśle wschodnim, u samej góry widnieje postać króla Dawida, grającego na harfie. W średniowieczu był on, podobnie jak król Salomon, wzorem królów, rycerzy, trubadurów i minnesingerów. Niżej widzimy dwie pary ludzi. Para po lewej stronie, półnaga, z przepaskami na biodrach, nawiązuje do grzechu i przemijania ludzkiego żywota. Para po prawej, odziana w bogate dworskie stroje, przyglądająca się w lustrze i osaczona przez diabły symbolizuje pychę i próżność. Środkowy pas malowideł przedstawia Stworzenie Świata oraz wątek Adama i Ewy, począwszy od ich stworzenia, poprzez zaślubiny po grzech pierworodny. W najniższym pasie widnieje Eden.
- Kościół św. Piota i Pawła w Lubiechowej,polichromie północnej ściany prezbiterium
- Polichromie w Lubiechowej, król Dawid, para półnagich i para odzianych
- Polichromie w Lubiechowej, cykl Adama i Ewy
Na sklepieniu przedstawiony jest tronujący Chrystus jako sędzia, z lilią i mieczem, adorowany przez Marię i św. Jana. Wokół widzimy aniołów z narzędziami Męki Pańskiej oraz dmących w trąby na znak nadchodzącego końca świata. Kompozycji dopełniają symbole czterech ewangelistów oraz popiersia dwóch proroków.
- Polichromie w Lubiechowej, sklepienie, symbole czterech ewangelistów
- Polichromie w Lubiechowej, sklepienie, Chrystus jako sędzia, Maria i św. Jan, aniołowie
- Polichromie w Lubiechowej, sklepienie
Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
Świątynia została wzniesiona w XIII w. w stylu późnoromańskim. Świętą Katarzynę jako patronkę otrzymała dopiero w XIV w., po zniszczeniu kaplicy w Sędziszowej. W XVI w. kościół użytkowany był przez ewangelików, po których przetrwała do naszych czasów drewniana empora. Od XVIII w. do 1945 r. kościół pełnił funkcję świątyni cmentarnej. Obecnie jest obiektem muzealnym, udostępnionym dla zwiedzających.
- Świerzawa
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- Tron Łaski ze Świerzawy, Pracownia Mistrza Zaśnięcia Marii z Košatek, przed 1350 r., Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Do najciekawszych partii polichromii należy przedstawienie Drzewa Życia w prezbiterium, z bogactwem motywów zoomorficznych.
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- Polichromie w Świerzawie, Drzewo Życia
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
Północną ścianę zdobi cykl malowideł ukazujących sceny z żywota św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
- Polichromie w Świerzawie, cykl św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Niektóre warstwy malowideł zostały ściągnięte ze ścian kościoła w Świerzawie i można je oglądać obecnie w Muzeum Regionalnym w Jaworze.
- Polichromie ze Świerzawy w Muzeum Regionalnym w Jaworze
- Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
- Świerzawa, portal romański
- Świerzawa, portal romański
- Świerzawa, portal romański
- Świerzawa, portal romański
- Świerzawa, portal romański
- Świerzawa, lapidarium
- Świerzawa, lapidarium
- Świerzawa, lapidarium
- Świerzawa, lapidarium
- Świerzawa, lapidarium
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyta nagrobna Urszuli Koeler
- Świerzawa, płyty nagrobne
- Świerzawa, płyta nagrobna Melchiora von Hochberg, zm. 1545
- kościół św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie
Polichromie w Siedlęcinie, Świerzawie i Lubiechowej łączy wspólny motyw – wizerunek św. Krzysztofa, niosącego Dzieciątko Jezus. Niewykluczone, że wszystkie trzy malowidła wyszły spod ręki tego samego artysty, pozostającego przynajmniej przez pewien czas na usługach księcia Henryka I jaworskiego. Właściciele Lubiechowej, Magnus de Borowitz oraz jego syn Henryk, byli związani z dworem Henryka jaworskiego. Dużą rolę w księstwach świdnickim i jaworskim odgrywali Zedlitzowie, właściciele Świerzawy.
- Polichromie w Świerzawie, św. Krzysztof
- Polichromie w Świerzawie, św. Krzysztof
- Polichromie w Lubiechowej, św. Krzysztof
- Polichromie w Lubiechowej, św. Krzysztof
- Polichromie w Lubiechowej, św. Krzysztof
- Wieża w Siedlęcinie, rycerz z panną, rycerz z mężatką, św. Krzysztof
Brak komentarzy