Bolesław II Łysy Rogatka (ur. między 1220 a 1225 – zm. 1278)
książę krakowski 1241
książę wielkopolski 1241-1247
książę wrocławski 1241-1248
książę legnicki 1248-1266
syn Henryka II Pobożnego i Anny z Przemyślidów
Pierwszą żoną była Jadwiga anhalcka. Owocem tego małżeństwa było trzech synów: Henryk V Brzuchaty, Bolko I Surowy i Bernard Zwinny oraz cztery córki: Agnieszka, Jadwiga, Anna i Elżbieta
Po śmierci pierwszej Jadwigi anhalckiej książę ożenił się z Eufemią tczewską
Władzę w księstwie krakowskim, wielkopolskim i wrocławskim objął po śmierci ojca, która nastąpiła na polu bitwy pod Legnicą w 1241 r. Znaczną rolę, przynajmniej w początkowej fazie rządów Bolesława odgrywała jego matka księżna Anna.
Klęskę legnicką i śmierć Henryka Pobożnego wykorzystali inni książęta piastowscy, sięgnąć po Kraków i Wielkopolskę. Jeszcze tego samego roku Krakowem zawojował Konrad mazowiecki. O ile wobec wydarzeń w Małopolsce Rogatka nie przejawiał większej aktywności, to aż do 1247 r. usiłował bronić swego panowania w Wielkopolsce. Ostatecznie jednak w walce tej zwyciężyli synowie Władysława Odonica, Przemysł I i Bolesław Pobożny, podporządkowując sobie Wielkopolskę.
Niepomyślny dla Rogatki obrót przybrały także sprawy w księstwie śląskim. Doszło tu do buntu, pojmania i uwięzienia księcia w legnickiej wieży. Nie wiemy jednak dokładnie ani kiedy te wydarzenia nastąpiły ani kto odgrywał w nich pierwsze skrzypce. Tym, kto najwięcej na nich skorzystał był Henryk III Biały. Efektem zawieruchy był podział dziedzictwa między braci. Powstało księstwo wrocławskie i legnickie. Bolesławowi, jako najstarszemu z braci, przypadło pierwszeństwo w wyborze dzielnicy. Z niewyjaśnionych do końca przyczyn wybrał księstwo legnickie. Miał w nim sprawować rządy wespół z bratem Konradem. Henrykowi przypadło księstwo wrocławskie, gdzie miał rządzić razem z bratem Władysławem.
Stosunki Bolesława z Henrykiem układały się różnie. W 1249 r. książę legnicki zacieśnił kontakty z biskupem Magdeburga, oddając mu ziemię lubuską. Działania te skierowane były przeciw Henrykowi, który w odpowiedzi zawarł sojusz z margrabią Miśni Henrykiem Dostojnym.
Źle układały się współrządy Rogatki z Konradem, który domagał się wydzielenia dlań osobnej dzielnicy. Przemysł I i Bolesław Pobożny, popierając roszczenia Konrada względem brata, ruszyli na księstwo legnickie, zajęli Bytom nad Odrą i pojmali spieszącego z odsieczą Rogatkę. Książę legnicki musiał zgodzić się na wydzielenie dzielnicy Konradowi, by odzyskać wolność.
Więziony był Rogatka także i przez Henryka III Białego w wieży wrocławskiego zamku. Wraz ze swym ulubionym giermkiem Surianem zdołali stamtąd szczęśliwie uciec.
Stosunku z Henrykiem nie zawsze jednak były takie złe. Niebawem przeciw Rogatce zbuntowali się nieopłacani najemnicy. Źródła mówią o rozbójnikach, którzy opanowali grody księstwa. Panowanie Bolesława w księstwie zupełnie się załamało. To właśnie Henryk przyszedł wówczas z pomocą bratu, zlikwidował zbójnickie hordy i dopomógł powrócić na tron.
Głośnym echem odbiła się sprawa porwania biskupa wrocławskiego Tomasza przez Rogatkę. Do wydarzenia doszło w październiku 1256 r. w miejscowości Górka. Powodem porwania i uwięzienia biskupa była najprawdopodobniej chęć wymuszenia na nim przez księcia okupu oraz zmiany formy pobierania dziesięciny ze snopowej na pieniężną. Arcybiskup gnieźnieński Pełka obłożył Bolesława klątwą. Papież nakazał biskupom magdeburskiemu i gnieźnieńskiemu ogłosić krucjatę przeciw księciu legnickiemu. Biskup przystał na warunki Rogatki i wiosną 1257 r. został uwolniony. Nie zakończyło to jednak sporu między władzą świecką i kościelną. Podczas synodu w Łęczycy arcybiskup Pełka ogłosił krucjatę przeciw Rogatce. W 1258 r. w konflikcie pośredniczyli franciszkanie. Bolesław obiecał wówczas udać się w stroju pokutnym ze Złotoryi do katedry wrocławskiej i wynagrodzić wyrządzone szkody. Brak jednak informacji w źródłach, by książę wypełnił złożoną obietnicę. Pomoc dla księcia przyszła ponownie ze strony jego brata Henryka III Białego. Ceną zdjęcia klątwy z księcia legnickiego było dwa tysiące grzywien srebra, które Henryk zobowiązał się wypłacić biskupowi. Dodatkowo książę przyrzekł jeszcze dostojnikowi 211 grzywien srebra i jedną grzywnę złota.
Kolejna akcja Bolesława miała miejsce w 1277 r. Książę był wówczas sojusznikiem króla rzymskiego Rudolfa Habsburga, wojującego z władcą Czech Przemysłem Ottokarem II, którego z kolei popierał książę wrocławski Henryk IV Probus. Rogatka porwał przebywającego w Jelczu księcia krakowskiego i uwiózł go do Wlenia. W Henryk głogowski i Przemysł II wielkopolski ruszyli z odsieczą uwięzionemu. 24 kwietnia w okolicach Stolca doszło do bitwy. Przybrała ona niepomyślny przebieg dla Rogatki, który zbiegł z pola. Sytuację opanował jednak jego syn Henryk V Gruby, doprowadzając ostatecznie do zwycięstwa i wzięcia w niewolę książąt Głogowa i Wielkopolski. Ceną uwolnienia książąt była trzecia część księstwa wrocławskiego wraz ze Środą Śląską, którą Henryk Probus musiał przekazać stryjowi.
Była to już ostatnia większa aktywność polityczna Bolesława. Książę zmarł 1278 r. i został pochowany w ufundowanym przez siebie klasztorze dominikanów w Legnicy.
„Historia lubi się powtarzać”. Rogatka miał wybór między Wrocławiem a Legnicą, wybrał Legnicę. Jego wnuk Bolesław Rozrzutny miał wybór między Wrocławiem, Legnicą lub Brzegiem, wybrał Brzeg. Ryzykuję domysł, że obaj później pożałowali decyzji.
Hmm.., trudne pytanie.. a tak swoją drogą to Rogatka i Rozrzutny mają ze sobą na pewno jedną wspólną cechę- nie najlepiej zapisali się w historii, za to o nich właśnie lubią słuchać opowieści zwiedzający Wrocław. Zamiłowanie do uciech tego świata, pucharu, dobrego jadła i innych rozrywek czyni z nich postacie „swojskie” 🙂